Ücret Hesap Pusulası

4857 sayılı İş Kanunu uyarınca, işveren tarafından “Ücret hesap pusulası” düzenlenerek işçiye verilmesi gerektiği, buna uyulmaması halinde de idari para cezası verileceği düzenlenmiştir. Dolayısıyla Yargıtay kararları uyarınca, ödemeleri banka dökümleri ile ispatlayabilsek de, bordroların işçiler tarafından bir suretinin alındığını belirtir şekilde imzalı olması ispat kolaylığı sağlamaktadır. İş Kanunu’nun “Ücret hesap pusulası” başlıklı 37. Maddesi şöyledir;

“İşveren işyerinde veya bankaya yaptığı ödemelerde işçiye ücret hesabını gösterir imzalı veya işyerinin özel işaretini taşıyan bir pusula vermek zorundadır. Bu pusulada ödemenin günü ve ilişkin olduğu dönem ile fazla çalışma, hafta tatili, bayram ve genel tatil ücretleri gibi asıl ücrete yapılan her çeşit eklemeler tutarının ve vergi, sigorta primi, avans mahsubu, nafaka ve icra gibi her çeşit kesintilerin ayrı ayrı gösterilmesi gerekir. Bu işlemler damga vergisi ve her çeşit resim ve harçtan muaftır.”

Ücret Hesap pusulalarının delil niteliği ile ilgili olarak Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 16.12.2014 tarihinde 2013/27146 E. 2014/35923 K. Sayılı kararı vermiştir. Karar şöyledir;

“Davacı, 31.10.2003-23.09.2009 tarihleri arasında davalı işyerinde çalıştığını, iş sözleşmesini işçilik alacaklarının eksik ödenmesi gerekçesiyle haklı sebeple feshettiğini ileri sürerek, kıdem tazminatı ve bir kısım işçilik alacağının hüküm altına alınmasını talep etmiştir.

Hafta tatili gününde çalıştığını iddia eden işçi norm kuramı uyarınca bu iddiasını ispatla yükümlüdür. İşçinin imzasını taşıyan bordro sahteliği ispat edilinceye kadar kesin delil niteliğindedir. Bir başka anlatımla bordronun sahteliği ileri sürülüp ispatlanmadıkça, imzalı bordroda yer alan hafta tatili ücreti ödemesinin yapıldığı varsayılır. Bordroda ilgili bölümünün boş olması ya da bordronun imza taşımaması halinde işçi, hafta tatilinde çalışma yaptığını her türlü delille ispat edebilir.

Konuya ilişkin diğer Kanun maddeleri şöyledir:

Vergi Usul Kanunu 238. Madde;

“İşverenler her ay ödedikleri ücretler için (Ücret bordrosu) tutmaya mecburdurlar. Gelir Vergisi Kanununa göre vergiden muaf olan ücretlerle diğer ücret (...) (1) üzerinden vergiye tabi hizmet erbabına yapılan ücret ödemeleri için bordro tutulmaz. Ücret bordrolarına en az aşağıdaki malümat yazılır. 1. Hizmet erbabının soyadı, adı; ücretin alındığına dair imzası veya mührü (Ücretin ödenmesinde ayrıca makbuz alan iş verenlerin tutacakları ücret bordrosuna imza veya mühür konulması mecburi değildir.); 2. Varsa vergi karnesinin tarih ve numarası; 3. Birim ücreti (Aylık, haftalık, gündelik, saat veya parça başı ücreti); 4. Çalışma süresi veya ücretin ilgili olduğu süre; 5. Ücret üzerinden hesaplanan vergilerin tutarı. Bordronun hangi aya ait olduğu baş tarafından gösterilir. Bir aya ait bordro ertesi ayın yirminci gününe kadar hazırlanıp tarihlenerek, müessese sahibi veya müdürü ile bordroyu tanzim eden memur tarafından imzalanır. İş verenler ücret bordrolarını,yukarıki esaslara uymak şartiyle diledikleri şekilde tanzim edebilirler.”

5510 Sayılı Sigortalar Kanunu m.102

“5) İşverenler tarafından ibraz edilen aylık ücret tediye bordrosunda; işyerinin sicil numarası, bordronun ilişkin olduğu ay, sigortalının adı, soyadı, sigortalının sosyal güvenlik sicil numarası, ücret ödenen gün sayısı, sigortalının ücreti, ödenen ücret tutarı ve ücretin alındığına dair sigortalının imzasının bulunması zorunludur. Belirtilen unsurlardan herhangi birini ihtiva etmeyen (imza şartı yönünden makbuz mukabilinde veya banka kanalıyla yapılan ödemeler hariç) ücret tediye bordroları geçerli sayılmaz ve her bir geçersiz ücret tediye bordrosu için aylık asgari ücretin yarısı tutarında,

idari para cezası uygulanır. İbraz süresi geçirildikten sonra incelemeye sunulan ve tümünün veya bir bölümünün geçersiz olduğu tespit edilen defter ve belgeler yönünden, ayrıca geçersizlik fiilleri için idari para cezası uygulanmaz, sadece tutulan defter türü dikkate alınarak bu bendin (1), (2) ve (3) numaralı alt bentlerine göre idari para cezası uygulanır.”

Kanundaki “imza şartı yönünden makbuz mukabilinde veya banka kanalıyla yapılan ödemeler hariç” ibaresi işçi için imza şartı aranmadığının bir kanıtı olarak görülebilir.

Olası bir problemde ücret pusulasının işçiye verildiğini ispat etmek gerekir. Bu durumda ispat yükü işverende olduğundan hesap pusulasının işçi tarafından imzalanması ve işverence saklanması sağlıklı olacaktır. Yargıtay uygulamasına göre imzalı ücret bordroları sahteliği ispat edilinceye kadar delil niteliğindedir.

Eğer ücret bordrosu imzalı değil ise işçilik alacaklarının ödenmediği her türlü delil ile ispat edilebilir. Bununla birlikte bordroda ilgili alacak kısmı boş bırakılmış veya sıfır yazılmış ise de alacak her türlü delil ile ispat edilebilecektir.