Kıdem tazminatı, işçilerin yıllarca verdikleri emeklerinin karşılığı alacakları olduğu düşünülmesine rağmen, kıdem tazminatı alabilmenin bazı koşulları vardır. Bunlardan en önemlilerinden biri de, işten nasıl hangi gerekçeler ile ayrıldığıdır. Yine kıdem tazminatı tavanı da söz konusu olup, hesaplaması sadece maaşın yüksekliği ile bağlı değildir.

Kıdem tazminatı miktarı kanunen “işçinin işe başladığı tarihten itibaren hizmet akdinin devamı süresince her geçen tam yıl için işverence işçiye 30 günlük ücreti tutarında” şeklinde öngörülmüştür. Yine kıdem tazminatının hesabında esas alınacak ücret geniş anlamda ücrettir. Bu tazminatın belirlenmesinde asıl (temel) ücrete ek olarak ücret ekleri, sosyal yardımlar gibi ödemeler de göz önünde bulundurulur.Ancak kıdem tazminatı için tavan uygulaması vardır. Bu uygulamanın sebebi ise kamu düzeni olarak ortaya çıkmaktadır. Bu noktada 01.01.2018- 30.06.2018 tarihleri için belirlenen tavan ücret 5.001,76 TL’dir. Yani brüt ücretiniz yüksek olsa bile kıdem tazminatı tavanı göz önüne alındığında bir senelik kıdeminiz en fazla 5.001,76 TL olabilecektir.

Kıdem tazminatının hesaplanması için öncelikle kıdem tazminatına hak kazanılıp kazanılmadığının belirlenmesi gerekmektedir.Yürürlükte olan 1475 sayılı İş Kanunu'nun 14' üncü maddesine göre, 4857 sayılı İş Kanunu çerçevesinde çalışanlar işverenlerinden kıdem tazminatı alabilir.

• İşverenin haklı bir sebep olmadan işten çıkartması
• İşçinin haklı bir sebeple işi bırakması
• Erkek çalışanların askerlik için işi bırakması
• Emekli olmak amacıyla işçinin işi bırakması
• Emeklilikle ilgili diğer şartları tamamlayıp, emeklilik yaşını evinde beklemek amacıyla işçinin işi bırakması
• Kadın işçinin evlendikten sonraki bir yıl içinde işi bırakması
• İşçinin ölmesi

İş kanunun 14. maddesinin 9. fıkrasına göre kıdem tazminatı işçinin son ücretinden hesaplanır. Bu ücret iş hukuku öğretisinde ve uygulamada da kabul edildiği gibi işçinin brüt ücretidir. O halde, kıdem tazminatı, işçinin fiilen eline geçen ücret üzerinden değil, sigorta primi, vergi, sendika aidatı gibi kesintiler yapılmaksızın gerçekleşen son brüt ücreti göz önünde tutularak hesaplanır. Kıdem tazminatında göz önünde tutulabilmeleri için yasayla veya sözleşmeyle sağlanmış bu ek ödemelerin devamlı nitelik taşımaları zorunludur.

Kıdem tazminatı iş sözleşmesinin sonlanmasıyla muaccel olur ve Ekim 2017 Kanun değişikliğine göre zamanaşımı 5 yıldır. İşverenlerin hatalı ve eksik hesaplamaları ile yahut hiç ödememek istememeleri ile uzayan süreçte hak kaybına uğramamak için iş hukukunda uzman bir avukata başvurmak işçi ve işverenler için yararlı olacaktır.