İşçinin Rekabet Yasağı

İşçinin rekabet yasağı işçinin işveren yanında çalıştığı süre ile iş ilişkisinin sonlanması sonrasını içeren iki boyutlu bir kavramdır. İşçinin çalışma süresinde üretim esaslarına veya iş sırlarına ilişkin öğrendiği bilgileri işvereninin aleyhine kullanamaması işçinin işverene karşı olan özen ve sadakat borcundan doğar. Bu nedenle hizmet ilişkisi devam ettiği sürece işvereni ile rekabet edemeyeceğine ilişkin bir sözleşme yapılmasına gerek yoktur. Diğer taraftan işçinin rekabet yasağının hizmet ilişkisinin sonlanmasından sonra da devam etmesi isteniyorsa taraflar arasında işçinin rekabet yasağına ilişkin bir sözleşme yapılması zorunludur.

Rekabet Yasağı Sözleşmesinin Şartları Nelerdir?

İşçinin rekabet yasağı sözleşmesinin yapılabilmesi için işçinin fiil ehliyetine sahip olması şarttır. Fiil ehliyeti olmayan küçükler, yasal temsilcilerinin muvafakati olsa dahi rekabet yasağı sözleşmesi yapamazlar.

İşçinin rekabet yasağına ilişkin bir sözleşme yapılacaksa veya iş sözleşmesine bu yönde bir hüküm konulacaksa bunun yazılı şekilde yapılması şarttır. “ Rekabet yasağına ilişkin düzenlemelerin yazılı şekil şartına aykırılığı sebebiyle geçersiz olduğu değerlendirilmeksizin karar verilmesi hatalı olup, bozmayı gerektirmektedir. ” (Yargıtay 9.Hukuk Dairesi 2010/25792 E. , 2013/10539 K.)

İşçinin rekabet yasağına ancak hizmet ilişkisi işçiye müşteri çevresi veya üretim sırları ya da işverenin yaptığı işler hakkında bilgi edinme imkanı sağlıyorsa ve aynı zamanda bu bilgilerin kullanılması, işverenin önemli bir zararına sebep olacak nitelikte ise izin verilir. ( 6098 S. Türk Borçlar Kanunu m. 444 ) Nitekim Yargıtay 7. Hukuk Dairesi 2013/2542 E. , 2013/5823 K. Sayılı kararında bahsedilen kanun maddesine değinerek “ Rekabet yasağının kapsamı sınırlandırılmış ve işverene önemli bir zarar verilmesi ihtimalinin olmadığı durumlarda bu tür düzenlemelerin geçerli olmayacağı hükme bağlanmıştır. ” diyerek önemli bir zarar ihtimalini işçinin rekabet yasağı için şart koşmuştur. Burada önemli zararın somut olması aranmamış, zararın ihtimali yeterli görülmüştür.

İşçinin rekabet yasağı işçinin ekonomik geleceğini hakkaniyete aykırı olarak tehlikeye düşürecek biçimde yer, zaman ve işlerin türü bakımından uygun olmayan sınırlamalar içeremez ve süresi, özel durum ve koşullar dışında iki yılı aşamaz. (Türk Borçlar Kanunu m.445) Hakim gerekirse işçinin rekabet yasağını kapsam veya süre bakımından sınırlandırabilir. Yargıtay da süre, yer ve işin türü bakımından sınırlanma yapılmasını işçinin rekabet yasağının geçerliliği için şart koşmuştur. (Yargıtay 7. Hukuk Dairesi 2013/2542 E. , 2013/5823 K.)

İşçinin rekabet yasağı işyeri devri halinde de geçerliliğini sürdürür. Devralan işverenin başka bir amaca yönelmesi ve faaliyet alanını değiştirmesi halinde işçinin rekabet yasağı sonlanır. Geçici iş ilişkisi sırasında da işçinin rekabet yasağı devam edecektir.

Rekabet Yasağına Aykırı Hareket Etmenin Yaptırımı Nedir?

Rekabet yasağına uymayan işçi işverenin uğradığı bütün zararları gidermekle yükümlüdür. Yasağa aykırı davranış için bir ceza koşulu öngörülmüş ise sözleşmede aksine hüküm bulunmamak kaydıyla işçi ceza koşulunu ödemek kaydıyla rekabet yasağına ilişkin borcundan kurtulabilir; ancak işçi bu miktarı aşan zararı gidermek zorundadır. Bahsedilen yaptırım niteliği itibariyle bir ceza koşuludur. Hakim ceza koşulunun aşırı olduğu kanaatinde ise ceza koşulunu kendiliğinden indirebilir. (Türk Borçlar Kanunu m.182/III) İşçinin rekabet yasağı sözleşmesinde açıkça belirtilmiş olmasıyla şartıyla kendisinin ihlal veya tehdit edilen menfaatlerinin önemi ile işçinin davranışı haklı gösteriyorsa, yasağa aykırı davranışa son verilmesini de isteyebilir. (Türk Borçlar Kanunu m.446)

Rekabet Yasağı Nasıl Sonlanır?

İşçinin rekabet yasağı işverenin bu yasağın sürdürülmesinde gerçek bir yararın olmadığı belirlenmişse sona erer. Sözleşme, haklı bir sebep olmaksızın işveren tarafından veya işverene yüklenebilen bir nedenle işçi tarafından sona erdirilirse işçinin rekabet yasağı sonlanır.(Türk Borçlar Kanunu m. 447)

Rekabet Yasağı Davaları Hangi Mahkemede Görülür?

“ İş sözleşmesinin devamı sırasında rekabet yasağının ihlali şeklindeki sadakatsizlik iş mahkemesinde görülecek bir davanın konusunu oluşturur. “ (Yargıtay 9.Hukuk Dairesi 2012/25286 E. , 2014/17992 K.)

Hizmet sözleşmesinin sona ermesinden sonra işçinin rekabet yasağına dayanan davalarda ise iş mahkemeleri değil ticaret mahkemeleri yetkilidir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu 29.02.2012 Tarih 2011/11-781 E. , 2012/109 K. sayılı ilamında hizmet sözleşmesinin sona ermesinden sonra işçinin rekabet yasağına dayanan uyuşmazlıkların mutlak ticari dava olduğunu ve mutlak ticari davalarının da ticaret mahkemelerinde görüleceğini belirtmiştir.