İşçinin Kıdem Tazminatı Hakkı
-İŞÇİNİN KIDEM TAZMİNATI HAKKI-
Kıdem tazminatı; işçinin, aynıişyerindeki hizmet süresi boyunca verdiği emeğin maddi karşılığını belirlikoşullar altında işverenden talep edebilmesini sağlayan yasal bir haktır. İşyerinde1 yıl veya daha fazla süre çalışmış olan işçininkıdem tazminatı hakkı; iş sözleşmesinin işçi tarafından haklı nedenle feshedilmesiveya işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı hareket ettiği haller hariçolmak üzere, iş sözleşmesinin işveren tarafından feshedilmesi durumlarındagündeme gelir.
Kıdem tazminatına hakkazanmanın ön koşullarından biri, işçinin işyerindeki çalışma süresininkesintisiz olarak 1 yıl veya daha fazlaolmasıdır. Kıdem tazminatı için bir diğer ön koşul ise, işçi ile işverenarasındaki hizmet ilişkisinin sona ermişolmasıdır. Yani hizmet ilişkisi devam ettiği sürece işçinin kıdem tazminatınıişverenden talep edebilmesi mümkün değildir.
Bu noktada hizmet ilişkisininsona erme biçimi, kıdem tazminatına hak kazanma bakımından önem arz etmektedir.1475 sayılı eski İş Kanunu'nun kıdem tazminatı bakımından hala yürürlükte olan14. maddesi uyarınca; yürürlükteki 4857 sayılı İş Kanunu’na tabi olarak çalışanişçiler, aşağıdaki hallerde işverenlerinden kıdem tazminatı talep edebilir. Buhaller şu şekilde sıralanabilir:
- İşvereninhaklı bir neden olmadan işçiyi işten çıkartması,
- İşçininhaklı bir nedenle işi bırakması,
- Erkekişçilerin muvazzaf askerlik nedeniyle işi bırakması,
- Emekliolmak amacıyla işçinin işi bırakması,
- Emeklilikleilgili diğer şartları tamamlayıp, emeklilik yaşını beklemek amacıyla işçininişi bırakması,
- Kadınişçinin evlendikten sonraki bir yıl içinde evlilik nedeniyle işi bırakması,
- İşçininölmesi.
Kıdem tazminatı miktarolarak; işçinin işe başladığı tarihten itibaren iş sözleşmesinin sona erdiğitarihe kadar geçen her tam yıl içinişçinin 30 günlük brüt ücreti tutarındadır. Brüt ücret; işçinin fiileneline geçen net ücrete sigorta primi, gelir vergisi ve damga vergisi gibi yasalkesintilerin eklenmesiyle hesaplanmaktadır. Kıdem tazminatı hesaplamasında işçinin en son aldığı giydirilmiş brütücret esas alınır. Giydirilmiş brüt ücret ise; işçiye ücreti haricindedüzenli olarak yapılan prim, ikramiye gibi ek ödemelerin ve yol, yemekücretleri gibi sosyal yardım ödemelerinin brüt ücrete eklenmesi yoluylahesaplanır. Hesaplanan kıdem tazminatından damga vergisi dışında herhangi birvergi kesintisi yapılmaz.
İşçinin hak kazandığıkıdem tazminatının işveren tarafından ödenmemesi halinde işçi, arabuluculuk ve dava yolunabaşvurabilir. Bu bakımdan kıdem tazminatı talepli iş hukuku davalarında yaşananen önemli sorun; iş sözleşmesinin işçi veya işveren tarafından feshedilmesihalinde yapılan feshin haklı olupolmadığının tespit edilebilmesidir. Dolayısıyla işçilerin işsözleşmelerini feshetmeden önce veya işverenleri tarafından iştençıkartıldıklarında iş hukukualanında uzman bir avukata başvurarak bilgi almaları, ileride oluşabilecekbirçok hak kaybının önüne geçecektir.
-İŞÇİNİN KIDEM TAZMİNATI HAKKI-
