İşçilerin Ücret Alacakları

İşverenin ücret ödeme borcu, işçilerin ücret alacakları iş akdinde yapmayı üstlendiği iş görme borcu karşılığında yer alan ve iş verenin iş akdinden doğan en temel borcudur. işçilerin ücret alacakları iş akdinin kurucu unsuru olduğundan, ücret olmaksızın yapılan iş sözleşmeleri geçersiz sayılmaktadır. İşçinin yapmış olduğu iş karşılında aldığı ücret, ülkemizde günümüz şartlarında tek geçim kaynağı olduğundan dolayı ücret alacakları herhangi bir alacak hakkı olmaktan çıkmış ve sosyal bir nitelik kazanmıştır. İşçinin ücret alacağı Anayasa’ nın 55. Maddesinde de yer almaktadır; “ işçilerin ücret alacağı emeğinin karşılığıdır. Devlet, çalışanların yaptıkları işe uygun adaletli bir ücret elde etmeleri ve diğer sosyal yardımlardan yararlanmaları için gerekli tedbirleri alır. Asgari ücretin tespitinde çalışanların geçim şartları ile ülkenin ekonomik durumu da göz önünde bulundurulur. ”

İş Kanunu’nun 32. Maddesi 1. Fıkrası uyarınca; “ Genel anlamda ücret bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır. “

İş Kanunu’nu bu hükmünde her ne kadar bir iş karşılığında ibaresi kullanılmış olsa da; günümüzde değişen sosyal ve ekonomik düşüncelerin etkisiyle bazı hallerde işçinin bir çalışma karşılığı olmaksızın ücret talep edebileceği yasayla kabul edilmiştir. Bu haller; İşçilere, zorlayıcı nedenlerle çalışamadığı günlerde ( İK 24/III, 25/III ), hafta tatilinde ( İK 46 ), ulusal bayram ve tatil günlerinde ( İK 47 ), yıllık ücretli izinlerde ( İK /57 ), askerlik görevini yapan gazetecilere ( BİK16/1-3) bir iş karşılığı olmaksızın ödenen bu tür ücretlere “ sosyal ücret “ adı verilmektedir.

İş kanununda adı geçen “ asıl ücret “ (İK37/2) işçiye ödenen temel ücret, para ile ödenen tutardır. Bundan şu sonucu çıkarmamız gerekmektedir; temel ücret aynî ( eşya ) olarak kararlaştırılamaz ve ödenemez. Bu bahsettiğimiz temel ücrete, işçiye sağlanan ikramiye, prim, sosyal yardımlar, ve diğer ücret ekleri gibi yan menfaatler dahil değildir.

İş hayatına genellikle ücretler iş verence ödenmesine karşılık İK 32/I uyarınca ücretin üçüncü kişiler tarafından ödenmesine de bir engel yoktur. ( otel, lokanta gibi işyerlerinde ücretin yüzdeler yoluyla ödeneceği kararlaştırılabilir. )

Ücret Türleri

• Zamana Göre Ücret
• Primler
• İkramiyeler

• Aracılık (komisyon) ücreti
• İşin Sonucunda Pay Alma
• Parça Başına veya Götürü Ücret