Engelli İşçi Çalıştırma Zorunluluğu

Engelli işçi çalıştırma zorunluluğuna ilişkin Anayasal düzenlemelerle engelliliğin önlenmesi, engellilerin eğitim, sağlık, rehabilitasyon, istihdam, bakım ve sosyal güvenliğine ilişkin sorunlarının çözümüyle her yönden gelişmelerini ve karşılaştıkları engelleri kaldırmayı sağlayacak tedbirleri almak, toplumsal yaşama katılmalarını sağlamak ve bu hizmetler için gerekli düzenlemeleri yapmak engelli haklarıyla hedeflenmiştir. Bu bağlamda getirilen kanuni düzenlemelerle kamu ve özel sektördeki işverenlere belli kotalar dahilinde engelli işçi çalıştırma zorunluluğu öngörülmüştür. Belirlenen bu kotalar asgari bir sayıyı ihtiva etmektedir, bunun üzerinde alım yapmak işverenlerin takdirindedir. Dolayısıyla söz konusu düzenlemeler engelli işçiler lehine nisbi emredici norm niteliğini haizdir.

1- 50 ve daha fazla işçi çalıştırılan işyerlerinde çalıştırılması zorunlu olan özürlü çalıştırma oranı( 4857 S. İş Kanunu)

Aynı il sınırları içerisinde 50 ve daha üzeri işçi çalıştıran işverenler, mevcut çalışanlarının %3’ü kadar engelli personel çalıştırmakla yükümlüdürler. Bu oran özel sektörde faaliyet gösteren işverenler için geçerlidir. Kamu işyerleri için bu oran mevcut çalışan işçi sayısının %4’ü kadardır. Örneğin: bir işyerinde çalışan işçi sayısını 100 kabul edelim. Söz konusu işyeri eğer özel bir kişiye aitse çalıştırılacak engelli işçi sayısı (100*%3)’ten 3 işçi olacaktır. Ayrıca engelli işçi sayısı toplam çalışan işçi sayısına dahil edilmez ve hesaplama bu kapsamda yapılır. (4857 S. İş Kanunu m.30)

Farklı il sınırları içinde bulunan işyerleri için hesaplama o il içerisinde çalışan işçi sayısı üzerinden yapılacaktır. Engelli işçi çalıştırma zorunluluğunu hesaplarken belirlenecek işçi sayısına o il sınırlarında, işverene bağlı olarak çalışan kısmi süreli, belirli ya da belirsiz süreli çalışan işçilerin tamamı dahil edilecektir.

2- Engelli işçi çalıştırmamanın müeyyidesi

İş Kanunu’nda belirtilen oran dahilinde engelli işçi çalıştırmayan işverene verilecek olan ceza; yükümlü olunan ve çalıştırılmayan her işçi ve çalıştırılmayan her ay için 2016 yılında 2.212 TL’dir. Bu ceza, işverenin kamu veya özel sektör olup olmadığına bakılmaksızın uygulanacaktır.

3- Engelli işçilerin çalıştırılamayacağı işler

Engelli personel kapsamında çalıştırılacak işçilerin nitelikleri, çalışabilecekleri işler Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca çıkarılan yönetmelikle düzenlenir. Engelli personel ancak engel durumlarına uygun düşecek işlerde çalıştırılabilir. Engelli personel tehlikeli ve ağır işlerde çalıştırılamazlar. Örneğin: yer altı ve su altı işyerleri.