Engelli İşçi

Engelli işçi, engelli işçinin hakları, engelli işçiye sağlanacak olanaklar gibi konular Anayasal düzenlemelerle engelliliğin önlenmesi, engellilerin eğitim, sağlık, rehabilitasyon, istihdam, bakım ve sosyal güvenliğine ilişkin sorunlarının çözümüyle her yönden gelişmelerini ve karşılaştıkları engelleri kaldırmayı sağlayacak tedbirleri almak, toplumsal yaşama katılmalarını sağlamak ve bu hizmetler için gereken düzenlemeleri yapmak engelli haklarıyla hedeflenmiştir. Bu bağlamda getirilen yasal düzenlemelerle kamu ve özel sektördeki işverenlere belli kotalar kapsamında engelli personel çalıştırma zorunluluğu öngörülmüştür. Belirlenen bu kotalar asgari bir sayıyı ihtiva etmektedir, bunun üzerinde alım yapmak işverenlerin takdirine tabi olmaktadır. Dolayısıyla söz konusu düzenlemeler engelli personeller lehine nisbi emredici norm niteliğini haizdir.

1- 50 ve daha fazla işçi çalıştırılan işyerlerinde çalıştırılması zorunlu olan engelli personel çalıştırma oranı

Aynı il sınırları içerisinde 50 ve daha üzeri işçi çalıştıran işverenler, mevcut çalışanlarının %3’ü kadar engelli personel çalıştırmakla yükümlüdürler. Bu oran özel sektörde faaliyet gösteren işverenler için geçerlidir. Kamu işyerleri için bu oran mevcut çalışan işçi sayısının %4’ü kadardır. Örneğin: bir işyerinde çalışan işçi sayısını 100 kabul edelim. Söz konusu işyeri eğer özel bir kişiye aitse çalıştırılacak engelli işçi sayısı (100*%3)’ten 3 işçi olacaktır. Ayrıca engelli işçi sayısı toplam çalışan işçi sayısına dahil edilmez ve hesaplama bu kapsamda yapılır. (4857 S. İş Kanunu m.30)

Aynı il sınırları içinde bulunmayan işyerleri için hesaplama o il içerisinde çalışan işçi sayısı üzerinden yapılacaktır. Engelli işçi çalıştırma zorunluluğunu hesaplarken belirlenecek işçi sayısına o il sınırlarında, işverene bağlı olarak çalışan kısmi süreli, belirli ya da belirsiz süreli çalışan işçilerin tamamı dahil edilecektir.

2- Engelli personel çalıştırmamanın müeyyidesi

İş Kanunu’nda belirtilen oran dahilinde engelli işçi çalıştırmayan işverene verilecek olan ceza; yükümlü olunan ve çalıştırılmayan her işçi ve çalıştırılmayan her ay için 2016 yılında 2.212 TL’dir. Bu ceza, işverenin kamu veya özel sektör olup olmadığına bakılmaksızın uygulanacaktır.

3- Engelli personellerin çalıştırılamayacağı işler

Engelli personel kapsamında çalıştırılacak işçilerin nitelikleri, çalışabilecekleri işler Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nca çıkarılan yönetmelikle düzenlenir. Engelli işçi ancak engel durumlarına uygun düşecek işlerde çalıştırılabilir. Engelli işçi tehlikeli ve ağır işlerde çalıştırılamazlar. Örneğin: yer altı ve su altı işyerleri.