Dinlenme Hakkının İhlali Halinde İstifa

İşçilerin dinlenme hakları anayasa ile korunulmuş bir haktır ve dinlenme hakkının ihlali halinde istifa edildiğinde kıdem tazminatına hak kazanılması şartları varsa mümkün olabilmektedir.

Örneğin; İş Kanunu 69’uncu maddesi ile öncelikle “gece çalışması”nın hangi zaman dilimi içerisine girdiğini tanımlamıştır. Buna göre “‘gece’, en geç saat 20.00’de başlayarak en erken saat 06.00’ya kadar geçen ve her halde en fazla 11 saat süren dönemdir.” Aynı madde uyarınca işçilerin gece çalışma süreleri, yedi buçuk saati geçememektedir. Gece çalışacakların sağlık durumlarının buna müsait olduğuna dair işe başlamadan önce sağlık raporu gerekmekte, işveren de en geç iki yılda bir işçileri sağlık denetiminden geçirmekle yükümlüdür.

Ara dinlenmesi günlük çalışma sürenizin ortalama bir zamanında 14 verilen ve süresi çalıştığınız yerin geleneklerine ve işin gereğine göre ayarlanan dinlenme süresine verilen addır. Günümüzde işyerlerinde uygulanan ve öğle yemeği molası, çay molası ya da sigara molası vb. isimlerle adlandırılan dinlenme zamanlarının tümü ara dinlenmesi olarak nitelendirilebilir. Ara dinlenmesi, günlük çalışma süreniz; - dört saat veya daha kısa ise on beş dakikadan, - dört saat ile yedi buçuk saat arasında ise (yedi buçuk saat dahil) yarım saatten, - yedi buçuk saatten fazla ise bir saatten, daha az olmamalıdır. Ara dinlenmesi süreleri çalışma süresinden sayılmaz.

Genel kural, ara dinlenmelerinin aralıksız olarak kullandırılmasıdır. Ancak, işyerinizin bulunduğu yerdeki iklim, mevsim, gelenekler ve işin niteliği gibi özellikler göz önünde bulundurularak, hizmet akdinizde belirtilmek kaydıyla, ara dinlenmeniz bölünerek kullandırılabilir.

İşveren; günde en fazla 3,5 saat, yılda en fazla 270 saat fazla mesai yaptırabilir. Fazla mesai yaptırabilmek için her yılın başında işçinin yazılı onayı alınması ve özlük dosyasında muhafaza edilmesi gerekmektedir. (İş K. 41/7 yön 9)

Ayrıca işveren, fazla mesai yaptırdığı çalışanların çalışma saatlerini gösteren bir belge düzenlemek, imzalı bir suretini çalışanların özlük dosyalarında saklamak; fazla mesai ücretlerini, normal çalışma ücretleri ile birlikte ödemek zorundadır. İşveren, normal aylık ücrette olduğu gibi fazla mesai ücretlerini de 20 gün içinde ödemekle yükümlüdür.

İş Kanunu’nda; “her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret, normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının % 50 yükseltilmesi suretiyle ödenecektir” ibaresi yer almaktadır. (İş Kn. 41/2 yön.m4) Fazla çalışmada yarım saatten az çalışma yarım saat, yarım saati aşan çalışma bir saat olarak sayılır.

Fazla mesai ücretlerinde zaman aşımının süresi 5 yıldır. Bu ücretlere, bankaların mevduata uyguladığı en yüksek faiz oranı uygulanır. Çalışan, işveren tarafından fazla çalışma ücreti ödenmediği takdirde iş akdini haklı nedenle feshedebilir. Bu durumda çalışan, kıdem tazminatına hak kazanır; fakat ihbar tazminatına hak kazanamaz.

İş kanunu madde 24’e göre “İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse” iş sözleşmesi sürenin bitiminden önce veya bildirim süresini beklemeksizin işçi tarafından derhal haklı nedenle feshedebilir.