İşçi, bir işyerinde çalışıp ayrıldıktan sonra tekrar aynı işyerinde çalışabilir. Hatta bu durum ikiden fazla da olabilir. Aralıklı/ fasılalı çalışmalarda kıdem tazminatı hesaplaması nasıl olacaktır? İşçinin fasılalarla yaptığı çalışmaların toplamı mı, yoksa son çalıştığı dönem mi dikkate alınacaktır?

Çalıştığı işinde, bir yılını doldurmuş işçinin, kanunda sayılan işten ayrılma sebeplerinin gerçekleşmesi ve buna bağlı olarak işten ayrılması sonucu işverenin işçiye çalıştığı süre ve son geniş ücreti ile orantılı olarak hesaplayarak ödemekle yükümlü olduğu tazminata kıdem tazminatı denilmektedir. Yani kıdem tazminatı alabilmek için en az bir yıllık kıdeme sahip olmak ve iş sözleşmesinin kıdem tazminatını hak edecek şekilde sona ermesi gerekmektedir.

Örneğin işçi, X şirketinde çalışmaya 2006 yılında başlamıştır. Sonra 2010 yılında işten ayrılmış ve 2012 yılında tekrar X şirketinde işe başlamıştır. Ardından 2014 yılında ayrılarak 2016 yılında tekrar işe başlamıştır. Son olarak 2018 yılında işten ayrılmıştır. Bu işçinin 2006-2010, 2012-2014 ve 2016-2018 arasında olmak üzere 3 dönem çalışması vardır. Yani işçi 3 dönem fasılalı olarak aynı işyerinde ya da aynı işverene bağlı olarak hizmet ifa etmiştir. Bu durumda işçinin kıdem tazminatına esas süresi ne olacaktır?

4857 Sayılı İş Kanunu'nun 120. maddesi uyarınca yürürlüğü devam eden 1475 Sayılı İş Kanunu'nun 14/2. maddesi uyarınca “işçilerin kıdemleri, hizmet akdinin devam etmiş veya fasılalarla yeniden akdedilmiş olmasına bakılmaksızın aynı işverenin bir veya değişik işyerlerinde çalıştıkları süreler göz önüne alınarak hesaplanır.” Bu nedenle kıdem tazminatının hesaplanırken işçinin fasılalı çalışma süreleri birleştirilecektir. Ancak hizmet sürelerinin birleştirilebilmesi için her bir fesih şeklinin kıdem tazminatını hak edecek şekilde gerçekleşmesi gerekmektedir. Yukarıdaki örneğimizde işçi 2010 yılında haklı bir neden olmadan istifa ederek işten ayrıldıysa, 2006-2010 yılı çalışması kıdem tazminatı hesabında dikkate alınmayacaktır.

Ayrıca, işçinin önceki çalışması için kıdem tazminatı ödenmişse, aynı dönem için iki defa kıdem tazminatı ödenemeyeceğinden, tasfiye edilen dönem kıdem tazminatı hesabında dikkate alınmayacaktır.

Yargıtay 22. Hukuk Dairesi’nin 28.02.2013 tarihli 2012/14901 E., 2013/4127 K. sayılı kararı uyarınca; “1475 Sayılı İş Kanunu'nun 14/2. maddesi, işçinin aynı işverene bağlı olarak bir ya da değişik işyerlerinde çalıştığı sürelerin kıdem hesabı yönünden birleştirileceğini hükme bağlamıştır. O halde kıdem tazminatına hak kazanmaya dair bir yıllık sürenin hesabında da işçinin daha önceki fasılalı çalışmaları dikkate alınır. Bununla birlikte, her bir fesih şeklinin kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde gerçekleşmesi hizmet birleştirmesi için gerekli bir şarttır, işçinin önceki çalışmaları sebebiyle kıdem tazminatı ödenmişse, aynı dönem için iki defa kıdem tazminatı ödenemeyeceğinden tasfiye edilen dönemin kıdem tazminatı hesabında dikkate alınması mümkün olmaz. Yine, istifa etmek suretiyle işyerinden ayrılan işçi kıdem tazminatına hak kazanmayacağından, istifa yoluyla sona eren önceki dönem çalışmaları kıdem tazminatı hesabında dikkate alınmaz. Ancak aynı işverene ait bir ya da değişik işyerlerinde çalışılan süre için kıdem tazminatı ödenmemişse, bu süre aynı işverende geçen sonraki hizmet süresine eklenerek son ücret üzerinden kıdem tazminatı hesaplanmalıdır… 

Davacının ilk dönem çalışmasının emeklilik sebebiyle sona ermesinden dolayı tasfiye edildiğinden bahisle kıdem tazminatı hesabına esas süreye dâhil edilmemiş ise de, işverence bu döneme ait kıdem tazminatının fesih sırasında tam olarak ödendiği ve bu suretle geçmiş dönemin tasfiye edildiği kanıtlanmış değildir. Davacının 2. dönem çalışması sırasında kıdem tazminatı adı altında yapılmış olan ödemelerin ödeme tarihlerindeki duruma göre kıdem tazminatını karşılayıp karşılamadığı, davacı işçi ile davalı işveren arasında kıdem tazminatının taksitli olarak ödenmesi konusunda anlaşma olup olmadığı araştırıldıktan sonra tüm deliller yeniden değerlendirmeye tabi tutularak karar verilmelidir. Yazılı şekilde eksik inceleme ve hatalı değerlendirme ile karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir”

Özetle, aralıklı / fasılalı çalışmalarda kıdem tazminatı hesaplaması yapılırken kural olarak aralıklı / fasılalı çalışmalarının birleştirilmesi gerekmektedir. Ancak işçinin kıdem tazminatını hak etmeyeceği dönemler dikkate alınmaz ve de iki aralıklı çalışma dönemi arasındaki süre 10 yıldan uzun olmamalıdır.