Kanuna göre kural olarakfazla çalışmanın karşılığı olarak asıl ücretten ayrıca ödenecek zamlı ücrettir.Çalışma hayatında bazı iş sözleşmelerinde fazla çalışma ücretinin aylık ücretedahil edildiği hükmü konulmaktadır. Fazla çalışma ücretinin asıl ücreteeklenmesi fazla çalışmalar için geçerli olup UBGT günlerini kapsamamaktadır.UBGT çalışmaları sonucu işçinin elde ettiği hak edişler ayrıca hesaplamayapılmalıdır ve işçiye ödenmelidir. 270 Saate Kadar Olan Fazla ÇalışmalarınÜcrete Dahil Edilme Esasları, Yargıtay Kararları ve Doktrin Görüşlerinegöre, sözleşme özgürlüğü kapsamında bazı koşulları taşıması şartıyla sözleşmelerdegeçerli olacaktır. Bu şartlar;
1. İşçinin anlaşmaya yazılı olarak onay vermesi
2. Ücretin asgari ücretten önemli orandayüksek olması
3. Kanunda öngörülen 270 saat fazla çalışmasüre sınırının aşılmaması
4. Edimler arasında açık bir oransızlıkolmaması
İş Kanunu m. 41/7’de‘‘Fazla saatlerle çalışmak için işçinin onayının alınması gerekir.’’ denilmeksuretiyle bu hususa değinilmiştir. İş Kanununa İlişkin Fazla Çalışma ve FazlaSürelerle Çalışma Yönetmeliği madde 9’a göre bu onay iş sözleşmesinin yapılmasıesnasında alınabilir.
Yargıtay9. HD, 2001/16225 E. 2002/731 K. T. 24.01.2002 sayılı kararında ‘‘(…)taraflar arasında bir sözleşmenin veya yazılı bir belgeninolması gerekir. Böyle bir yazılı belge bulunmadığı sürece fazla mesaininücretin içinde olduğu kabul edilemez.’’ bu şekilde değinmek ile suretiyleilgili şart açıklanmıştır.
Asgari ücret, işçiye normal çalışması karşılığı ödenen en düşükücrettir. Fazla çalışma ücreti ise temel ücrete dahil değildir. Fazla çalışmaücreti %50 zamlı ödeneceği için asgari ücret ve fazla çalışma ücreti olan zamlıücret için yeterli olacak bir ücret kararlaştırılmalıdır. Aylık belirlenenücretin, en az asgari ücretin üzerine 22,5 saatlik fazla çalışma ücretieklenerek hesaplanacak tutardan fazla olması gerekmektedir.
‘‘Mahkemecedavacının işe girdiği tarihteki ücreti araştırılarak davacının ücretinin asgariücretin üzerinde ve fazla mesaileri karşılayacak miktarda olup olmadığınınbelirlenmesi (…) gerekirken’’ Yargıtay 7. HD. 2014/7307 E. 2014/16641 K.T. 10.09.2014
İş Hukuku bazen işçiyi dış etkenler yanında kendisine karşı dahikorumaktadır. Bu durumda işçinin kendisine karşı korunduğu durumlardanbirisidir. İş Kanunu m. 41/8’de belirtilen ‘‘Fazla çalışmasüresinin toplamı bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamaz.’’ bu durumişçinin sağlığı gözetildiğinden getirilmiştir. Paraya ve işe ne kadar ihtiyacıolursa olsun işçi bir yılda 270 saatten fazla, fazla çalışma yapamaz.
Yargıtay7. HD. 2015/1495 E. 2016/9745 K. T. 02.05.2016‘‘İş sözleşmelerinde fazla çalışmaücretinin aylık ücrete dahil olduğu yönünde kurallara sınırlı olarak değerverilmelidir. Dairemiz, 270 saatle sınırlı olarak söz konusu hükümlerin geçerliolduğunu kabul etmektedir.’’
4-) EdimlerArasında Açık Bir Oransızlık Olmaması
İş sözleşmesinin taraflarının edimlerinibaktığımız zaman işçinin edimi iş görmedir, görülen iş karşılığında işvereninedimi ücret ödemedir. Ücret ödeme edimi ile iş görme edimi arasında açık-aşırıbir oransızlık olmaması gereklidir. Şayet ücret asgari ücretten fark olarak azbelirlenmiş fakat 270 saatlik fazla çalışma yaptırılan işçi açısından busözleşme hükmü geçersizdir. Bu durumda Doktrine göre TBK. m.27 gündeme gelecektir.
İşçinin Onayı Nasıl Alınmalıdır
· İş Sözleşmesine Eklenecek Hüküm: Fazla çalışma ücretinin asıl ücrete dahil olduğuna dair işçinin onayıgenellikle iş sözleşmesine eklenecek hüküm ile alınmaktadır. Toplu işsözleşmesi ile fazla çalışma ücretinin aylık ücrete dahil olduğu belirtilsedahi geçerli değildir. Yargıtay 9. HD. 2017/7072 E., 2017/18832 K. Tarih22.11.2017 sayılı kararında ‘‘İş sözleşmelerinde fazlaçalışma ücretinin aylık ücrete dahil olduğu yönünde kurallara sınırlı olarakdeğer verilmelidir. Dairemiz, 270 saatle sınırlı olarak söz konusu hükümleringeçerli olduğunu kabul etmektedir.’’ konuya bu şekilde değinmiştir.
· HazırlanacakAyrı Bir Sözleşme: İşsözleşmesinde hüküm bulunmaması durumunda işveren tarafından hazırlanacak ayrıbir sözleşme ile fazla çalışma ücreti, aylık ücrete dahil edilebilir. Lakin butarz bir sözleşme İş Kanunu m. 22’de düzenlenen çalışma koşullarında esaslı değişikliklerdenbirisi anlamına gelecektir. Anılan madde hükmü gereğince işveren bu durumu,işçiye yazılı olarak bildirmelidir. İşçi tarafından altı işgünü içinde yazılıolarak kabul edilmezse yapılan değişiklikler işçiyi bağlamaz.
· İşyeriUygulaması: İşyerindesüre gelen uygulamalarda işçiye aylık fazla çalışma yapılsın veya yapılmasınfazla çalışma ücreti dahil edilerek aylık ücret ödeniyorsa işyeri uygulamasıile fazla çalışma ücretinin aylık ücrete dahil edildiğinin kabulügerekmektedir. Yargıtay 9. HD. 2016/35375 E., 2016/21931 K. 12.12.2016 Tarih‘‘Somut uyuşmazlıkta işyeri uygulaması ile fazla çalışma yapılsın veyayapılmasın fazla çalışma ücreti ödenmesi kararlaştırılmıştır. Bu bir anlamdafazla çalışma ücretinin aylık ücrete dâhil edildiğinin kabul görmesidir.Davacının uyuşmazlık konusu olmayan çalışma şekline göre yaptığı fazlaçalışmanın bordroda tahakkuk ettirilen aylık 22 saat fazla çalışmadan dahafazla olduğu ve bu nedenle fazla çalışma ücretinin eksik ödendiği anlaşılmaktadır.’’Yargıtay 9. HD. 2013/6825 E., 2014/4575 K. 17.02.2004 T. ‘‘Somutuyuşmazlıkta davacının çıplak ücreti bordroda açık olduğundan ve fazla mesaihanesi açıkça öngörülüp, ister çalışsın ister çalışmasın fazla mesai ücretiayrıca ödendiğinden, ödenen bu fazla mesai ücretinin, diğer ödenen çıplakücretle birlikte davacıya ödenen aylık ücretin kendisinin kabul edilmesi doğrudeğildir. İşyeri uygulaması ile fazla mesai yapılsın veya yapılmasın fazlamesai ücreti ödenmesi kararlaştırılmıştır. Bu bir anlamda fazla mesai ücretininaylık ücrete dahil edildiğinin kabul görmesidir.’’
· Personel Yönetmeliği:İş sözleşmesinin eki niteliğinde olan personel yönetmeliği ile fazla mesaiücreti asıl ücrete dahil edilebilir. Yargıtay 9. HD. 2015/20164 E.,2017/11137 K. 22.06.2017 T. ‘‘ Somut uyuşmazlıkta, davacı işçi tarafından imzalanan iş sözleşmesinineki niteliğindeki Personel Yönetmeliği ve Endüstri İlişkileri Manueli'ninçalışma şartları bölümünde fazla çalışma ücretinin aylık ücrete dahil olduğuaçıklanmış olup, yukarıdaki ilke kararı doğrultusunda yıllık 270 saate kadarolan fazla çalışma süresinin söz konusu belgenin imzalandığı tarihten sonrakidönem için dışlanması gerekirken bu hususun göz ardı edildiği bilirkişiraporuna itibarla hüküm kurulması hatalıdır.’’
· Toplu İş Sözleşmesi: Fazla çalışma ücreti toplu iş sözleşmesi ileaylık ücrete dahil edilemez.
270 Saate Kadar Olan Fazla ÇalışmalarınÜcrete Dahil Edilme Esasları
Cihan Orhan Hukuk Bürosu © Copyright 2024 | Tüm Hakları Saklıdır. Yasal Uyarı: Bu site Türkiye Barolar Birliği'nin Meslek Kurallarına ve Reklam Yasağı Kurallarına tabidir. Sitenin kendisi, logosu ve içeriği, reklam iş geliştirme ve benzeri amaçlar ile kullanılamaz. Bu Avukat Web Sitesi içerisinde yer alan bilgiler hukuki mütalaa veya tavsiye değildir